حق ارتفاق چیست

حق ارتفاق چیست؟

حق ارتفاق ریشه در واژه رفاقت داشته و با مفهوم مدارا کردن ببان کننده ی حقی است که مالک ملک در اختیار داشته و می تواند با توجه به آن از ملک دیگری استفاده مشخصی را داشته باشد. به عنوان مثال چنانچه فردی برای استفاده از زمین و یا ملک خود، از ملک دیگری عبور کند، این حق برای وی ایجاد شده و صاحب ملک دیگر نیز می بایست با وی همراهی لازم را داشته باشد. این حق وابسته به مالکیت افراد بوده و انواع مختلفی را شامل می شود.

حق ارتفاق ممکن است به صورت مثبت یا منفی ایجاد شود. در حق ارتفاق مثبت صاحب آن اجازه ی استفاده از ملک دیگری را خواهد داشت. به عنوان نمونه: حق داشتن درب و شبکه، حق مجرا، حق شرب، حق ناودان یا حق عبور از ملک دیگری.

در حق ارتفاق منفی، مالک از یک سری تصرفات ممنوع می شود و دارنده ی حق ارتفاق از این محدودیت های مالک بهره می برد؛ مثلا حق حریم املاک و قناتها که مالک زمین را از تصرفاتی که مضر به حال صاحب حریم باشد منع می کند.

توضیح آنکه حق حریم به مقداری از اطراف ملک و قنات و نهر و امثال آن می‌گویند که برای استفاده بهتر از آنها ضرورت دارد و حتی اگر حریم قنات کسی در ملک دیگری باشد، دیگری نمی‌تواند تصرفاتی کند که به صاحب حریم ضرر برساند یا آنکه مالکی حق ندارد در ملک خود ساختمان سه طبقه به بالا بسازد و این برای تامین نور و هوای کامل همسایه باشد.

در خصوص حق ارتفاق نیز طرفین نسبت به یکدیگر تکالیفی دارند. صاحب حق ارتفاق نمی تواند از حقی که دارد سوءاستفاده کند و از حدود عرفی تجاوز کند. مثلا دارنده ی حق عبور نمیتواند در ساعاتی که معمولا مردم خوابیده اند با ورود به ملک غیر، آسایش مالک و خانواده اش را سلب کند.

هزینه های مربوط به استفاده از حق نیز به عهده ی دارنده ی حق ارتفاق است اما هزینه های مربوط به نگهداری و حفظ مال به عهده ی خود مالک خواهد بود، در مقابل مالک نیز نمیتواند در ملک خود تصرفی کند که اجرای حق ارتفاق را با مشکل مواجه کند.

در قانون مدنی هم در اصطلاح حقوقی نیز حق ارتفاق عبارت از حق ملکی در ملک دیگری است، برای کمال استفاده از ملک دارنده این حق. حقوقدانان در تعریف حق ارتفاق می‌گویند، حق ارتفاق حقی است که به موجب آن صاحب ملکی به اعتبار مالکیت خود، می‌تواند از ملک دیگری استفاده کند. مانند حق عبور، یا ناودان یا حق داشتن پنجره؛ مثلاً کسی برای آبیاری یا رفتن به ملک خود، می‌تواند از ملک دیگری عبور نماید. این حق از آثار مالکیت است.

مثلا اگر کسی حق شرب از آب انبار همسایه را داشته باشد، مالک آب انبار نمی تواند به این بهانه که پس از لوله کشی آب تصفیه نیازی به آب انبار ندارد، آن را به زیر زمین تبدیل کند

مصادیق حق ارتفاق

یکی از مصادیق حق ارتفاق این است که قرار گرفتن طبیعی دو ملک طوری است که ما برای رسیدن به ملک خود باید از ملک دیگری عبور کنیم که به آن حق عبور یا حق ممر گفته می شود.

از مصادیق دیگری که می توان برای حق ارتفاق مثال زد این است که سیم های مخابرات تلفن یا سیم های برق منزل شما از ملک دیگر عبور کند.

در آپارتمان هایی که واحد های متعدد دارد نیز هر یک از واحد ها ممکن است حق ارتفاق داشته باشد که این به حکم قانون است. برای مثال آپارتمان به نحوی ست که راه ورد به واحد شما مستلزم این است که وارد ملک همسایه شوید.

انواع حق ارتفاق

ممکن است حق ارتفاق ناشی از عواملی گوناگون مثل قانون یا قرارداد یا طبیعت دو ملک باشد که اشاره خواهد شد:

حق ارتفاق طبیعی: یعنی از ابتدا وضعیت و طبیعت دو ملک طوری بوده که حق ارتفاق وجود داشته است؛ مثلا یک ملک مجرای آب باران یک ملک دیگر است، مثل روستای قدیمی ابیانه.

حق ارتفاق قراردادی: مثلا ما با مالک ملک توافق می کنیم که اجازه دهد به صورت مجانی یا در مقابل پول از ملک او عبور کنیم.

حق ارتفاق ناشی از تصرف سابق: به این معنا که وضعیت ملک از گذشته این طور بوده که یک ملک در ملک همسایه حق ارتفاق دارد، مثل از قدیم حق مجرای آب وجود داشته است.

حق ارتفاق مثبت و منفی: حق ارتفاق مثبت به این معناست که دارنده آن اجازه استفاده از ملک دیگری را داشته باشد، مانند حق مجرا، حق شرب یا حق عبور از زمین دیگری.

حق ارتفاق منفی به این معناست که تصرف برخی بخش ها از مالک سلب می شود و دارنده ی حق ارتفاق می تواند از این محدودیت ها بهره ببرد، مانند حق حریم ملک و قنات؛ در چنین شرایطی تصرف بر بخش هایی از زمین که برای صاحب حریم زیان آور و مشکل ساز است از مالک زمین سلب می شود.

اما گاهی حق ارتفاق منفی است که دارنده حق بر مبنای این حق سایرین را از انجام کاری منع می کند. مثلا حق حریم از مصادیق حق ارتفاق منفی است و شما نمی توانید به حریم جاه یا چشمه دیگری بدون اجازه نزدیک شوید. اجازه باز نکردن پنجره به ملک دیگری هم حق ارتفاق منفی است.

شرایط حق ارتفاق

حق ارتفاق در صورتی برای ملک و مالک آن برقرار خواهد بود که برخی شرایط مشخص و منطبق بر قانون، در ملک مورد نظر ایجاد شده باشد. علاوه بر این حدود استفاده از حق ارتفاق نیز مشخص بوده و افراد می بایست با توجه به آن ها و ضمن رعایت شروط مربوطه اقدام کنند. از جمله شرایطی که برای حق ارتفاق می توان یادآور شد، موارد زیر را شاهد هستیم:

حق ارتفاق متعلق به اموال غیر منقول(غیر قابل جا به جا کردن) می باشد.
حق ارتفاق به طور معمول برای املاک و زمین های مجاور یکدیگر ایجاد می شود.
حق ارتفاق تنها جهت رفع حاجت ایجاد شده و بیش از آن امکان تصرف وجود نخواهد داشت.
حق ارتفاق برای ملک ایجاد شده و نه برای مالک. به عبارتی مالک یک زمین با شرایط مکانی مشخص می تواند از این حق بهره مند باشد.
حق ارتفاق حقی است که افراد به تبعیت از ملکشان در ملک دیگری دارند و به مالک ارتباط ندارد.
این حق با ملک همراه بوده و با انتقال مالکیت ملک، حق ارتفاق نیز منتقل خواهد شد.
حق ارتفاق با تغییر مالک از بین نخواهد رفت چرا که تابع زمین و ملک می باشد.
حق ارتفاق جدا از مالکیت ملک نبوده و نمی توان به صورت مجزا آن را انتقال داد.
حق ارتفاق به سبب شرایط ملک و زمین مورد نظر معمولا دایمی می باشد.
این حق مدت زمان مشخصی ندارد و جزو حقوقی دائمی به شمار می رود.
افراد جهت بهبود شرایط یکدیگر می توانند برای ملک و زمین دیگری حق ارتفاق ایجاد کنند که معمولا به طور موقت بوده و با توافق میان مالکان انجام خواهد شد.
حق ارتفاق با تقسیم ملک مربوطه تقسیم نخواهد شد.
حق ارتفاق در صورت تقسیم ملک برای تمامی مالکان برقرار خواهد بود. در صورت وجود شراکت در مالکیت زمین و ملک مربوطه، این حق متعلق به تمام مالکین بوده و هیچ یک از مالکین نمی تواند مانع استفاده ی از حق ارتفاق دیگری شود.

لازم به ذکر است هم مالک ملک و هم دارنده ی حق ارتفاق موظفند، حقوق یکدیگر را رعایت کنند و نباید با توجه به حق خود، اعمالی انجام دهند که باعث ضرر به طرف مقابل شود.

در صورت سوالات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید . شماره های تماس در قسمت های مختلف سایت موجود میباشد.