تشخیص مستثنیات اشخاص از اراضی ملی
آن زمین‌هایی که بدون دخالت انسان فرم ابتدایی و طبیعی خود را حفظ کرده‌اند، به عنوان زمین‌های ملی شناخته می شوند.
مطابق مصوبه‌ی سال 1341 (قانون ملی شدن جنگل‌های کشور)، سابقه‌ی احیای زمین ملاک تشخیص ملی بودن زمین یا تعلق آن به اشخاص است و سند مالکیت بدون احیا فاقد اعتبار خواهد بود. بسیاری از اسناد صادر شده در گذشته مربوط به اراضی ملی، با اعمال قانون ملی شدن جنگلها ابطال شده و تنها آن قسمت از اراضی که سابقه احیا (کشاورزی یا احداث بنا در گذشته) داشته اند به عنوان مستثنیات از اراضی ملی منفک و به عنوان اراضی اشخاص شناسایی شدند. به این معنا که اگر پیش از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگلها، زمینی احیا شده باشد در شمار اراضی ملی قرار نخواهد گرفت.
زمانی که زمینی پس از تشخیص و طی مراحل در شمار اراضی ملی قرار بگیرد، طبق قانون آگهی خواهد شد و مدت زمانی به عنوان مهلت اعتراض برای شخص ثالث در نظر گرفته می‌شود.
لازم به ذکر است که تشخیص ملی بودن اراضی تنها به وسیله‌ی کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی امکان پذیر است. در صورتی که زمینی طبق این ماده کمیسیون در شمار اراضی ملی دانسته شود، آن ملک یا زمین از اختیار فرد خارج شده و جزء املاک دولتی قرار می‌گیرد.
برای اعتراض به این رای باید به کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع طبیعی رجوع کرد و در صورتی که در این مرحله اختلاف حل نشود، دادگستری به عنوان محل اختلاف نهایی شناخته شده و اصلح خواهد بود.
کارشناسان رسمی دادگستری صلاحیت تشخیص زمین‌های ملی از زمین‌های احیا شده را دارند، اما شاخصه‌هایی وجود دارد که با اتکا بر آن‌ها می‌توانید به تشخیص میان این دو پرداخت. کارشناسان سایت بی سند دات کام (Bisanad.com) با تکیه بر سالها تجربه و مطالعه نقشه های موجود، می توانند خریداران چنین زمین هایی را راهنمایی کنند تا با خرید اراضی ملی دچار خسارت نشوند.
